สภาพทางสังคม 

                   1. การศึกษา
          องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไร่  มีโรงเรียนในพื้นที่  จำนวน  11  โรงเรียน  ดังนี้
          1.  โรงเรียนบ้านไร่พัฒนา สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล  จนถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นปีที่ 1-3   ตั้งอยู่ที่บ้านไร่  หมู่ที่  1
          2. โรงเรียนบ้านโนนสำราญ  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3  จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6   ตั้งอยู่บ้านโนนสำราญ  หมู่ที่ 2
          3. โรงเรียนบ้านโคกกระเบื้องไห  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3 จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6   ตั้งอยู่บ้านโคกกระเบื้องไห  หมู่ที่ 3
          4. โรงเรียนบ้านวังอ้ายโพธิ์สว่างศิลป์ สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3 จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่

1-6   ตั้งอยู่บ้านวังอ้ายโพธิ์  หมู่ที่ 4
          5. โรงเรียนบ้านวังตาเทพ  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล  1-3  จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6   ตั้งอยู่บ้านวังตาเทพ  หมู่ที่  5
          6. โรงเรียนบ้านวังอ้ายคง   สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล  1-3  จนถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 

ตั้งอยู่บ้านวังอ้ายคง  หมู่ที่ 6
          7. โรงเรียนบ้านโนนสวรรค์  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3  จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6   ตั้งอยู่บ้านโนนสวรรค์  หมู่ที่ 7
          8.  โรงเรียนบ้านวังใหม่พัฒนา  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3  จนถึงระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1-3   ตั้งอยู่บ้านวังใหม่พัฒนา  หมู่ที่ 8

          9.  โรงเรียนบ้านหนองใหญ่  สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3  จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6 ตั้งอยู่บ้านหนองใหญ่  หมู่ที่ 9
          10. โรงเรียนบ้านเทพพนาธรรมนิติอุปถัมภ์ สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3 จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-6   ตั้งอยู่บ้านเทพพนา  หมู่ที่  10
           11. โรงเรียนอุตสาหกรรมป่าไม้ 20 (ออป.20) สอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาล 1-3 จนถึงระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 1-3   ตั้งอยู่บ้านสวนสวรรค์   หมู่ที่ 12
            12.   ศูนย์พัฒนาเด็กตำบลบ้านไร่   จำนวน   5 ศูนย์  ดังนี้

                   12.1   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านไร่                 ตั้งอยู่บ้านไร่พัฒนา  หมู่ที่ 11

                   12.2   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านโนนสำราญ     ตั้งอยู่บ้านโนนสำราญ  หมู่ที่ 2

                   12.3   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านโนนสวรรค์      ตั้งอยู่บ้านโนนสวรรค์  หมู่ที่ 7

                   12.4   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านหนองใหญ่       ตั้งอยู่บ้านหนองใหญ่  หมู่ที่ 9

                   12.5   ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านวังกวาง          ตั้งอยู่บ้านวังกวาง   หมู่ที่ 14

            2. สาธารณสุข
การบริการด้านสาธารณสุขขององค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไร่มีศูนย์บริการสาธารณสุข   จำนวน 3 แห่ง  คือ     
            1. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านไร่   ตั้งอยู่หมู่ที่  1  บ้านไร่
            2. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลโนนสำราญ  ตั้งอยู่หมู่ที่  9  บ้านบ้านหนองใหญ่  
            3. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลวังใหม่พัฒนา  ตั้งอยู่หมู่ที่ 14 บ้านวังกวาง ซึ่งมุ่งเน้นการส่งเสริมสุขภาพอนามัย การให้ภูมิคุ้มกันโรค  การป้องกันโรค  การระงับโรคติดต่อ  และการวางแผนครอบครัว 

            3. การสังคมสงเคราะห์     

            การสังคมสังเคราะห์ขององค์การบริหารส่วนตำบล  เป็นการดำเนินงานให้เกิดการบริการที่ดีแก่ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มบุคคลที่มีปัญหาความเดือดร้อนและต้องการความช่วยเหลือ  ได้มีโอกาสพบสภาพความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น  ได้รับสวัสดิภาพในชีวิตอย่างเพียงพอ เป็นการวางแผนป้องกันแก้ไขปัญหาระยะยาวและมุ่งส่งเสริมให้บุคคล/กลุ่มบุคคล ชุมชนมีการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ในตำบลบ้านไร่   มีผู้ที่ต้องได้รับการสังคมสงเคราะห์  ดังนี้

ผู้สูงอายุ        1,524   คน

ผู้พิการ           332    คน

ผู้ติดเชื้อ (เอดส์)   12   คน

ศาสนา  ประเพณี   วัฒนธรรม

         1.  การนับถือศาสนา

ตำบลบ้านไร่ ประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ   ประมาณร้อยละ   99.99    ของจำนวน

ประชากรทั้งหมดในเขตตำบลบ้านไร่   มีวัดและสำนักสงฆ์   ดังนี้   

            1.  วัด    จำนวน    16   วัด  

2.      สำนักสงฆ์    จำนวน   15   สำนักสงฆ์  

            2.  ประเพณีและงานประจำปี  

ส่วนประเพณีที่สำคัญของท้องถิ่นซึ่งองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านไร่  จะดำเนินการจัดทำเป็นประจำทุกปี  คือ  

                  -  งานประเพณีลอยกระทง                         

                  -  งานประเพณีสงกรานต์                 

                  -  งานประเพณีแห่ดอกผึ้ง

                  -  งานประเพณีรดน้ำดำหัวผู้สูงอายุ

            3.  วัฒนธรรมท้องถิ่น / ภาษาถิ่น

            ตำบลบ้านไร่  มีกลุ่มคนที่เรียกตัวเองว่า “ญัฮกุร” อ่านว่า (ยัก-กุน ,ยัก-กุ้ร) แปลว่า “คนภูเขา” คนไทยในเมืองเรียกชนกลุ่มนี้ว่า “ชาวบน”คนภูเขากลุ่มน้อยที่อาศัยอยู่ตามไหล่เขาหรือเนินเตี้ย ๆ แถบบริเวณด้านในของริมที่ราบสูงโคราช   จังหวัดนครราชสีมา   จังหวัดชัยภูมิ  และจังหวัดเพชรบูรณ์  ที่มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดชัยภูมิ  เป็นกลุ่มที่สืบเชื้อสายมอญโบราณสมัยทวารวดีมากกว่า  2,000  ปี 

            วัฒนธรรมท้องถิ่น  ตำบลบ้านไร่  ได้อนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นประเพณีแห่ดอกผึ้ง   รำดอกผึ้ง ,ปาเร่เร่  การขับร้องเกี้ยวพาราสีระหว่างหญิงชาย   โดยใช้กลองโทนเป็นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะ  คล้ายรำตัด ,การเป่าใบไม้เป็นเพลง ,การเล่นโถกเถกของเด็ก ๆ (โถกเถก = ไม้ไผ่ต่อขาให้สูงขึ้น) ตำบลบ้านไร่   อำเภอเทพสถิต  มีชาวญัฮกุรอาศัยอยู่บ้านไร่  หมู่ที่ 1  บ้านไร่พัฒนา  หมู่ที่ 11  บ้านลำปอแดง  หมู่ที่ 13  บ้านวังอ้ายโพธิ์  หมู่ที่ 4  บ้านวังตาเทพ  หมู่ที่ 5   บ้านวังอ้ายคง  หมู่ที่ 6  และบ้านเทพอวยชัย  หมู่ที่  16   และยังคงมีชาวญัฮกุรอาศัยอยู่หนาแน่นที่สุดคือที่บ้านน้ำลาด  หมู่ที่ 4  ตำบลนายางกลัก  อำเภอเทพสถิต   จังหวัดชัยภูมิ   นอกจากนี้ยังมีที่บ้าน วังกำแพง  ในอำเภอบ้านเขว้า ที่บ้านท่าโป่ง  บ้านห้วยเย้  ในอำเภอหนองบัวระเหว ที่บ้านสะพานหิน บ้านสะพานยาว   ในอำเภอเทพสถิต   ถิ่นที่อยู่อาศัยดั้งเดิมอยู่ในป่าแทบเทือกเขาพงเหย  มีอาณาบริเวณคาบเกี่ยวต่อเนื่อง  3   จังหวัด คือ  จังหวัดนครราชสีมา   จังหวัดชัยภูมิ  และจังหวัดเพชรบูรณ์   https://youtu.be/jNs6QHq9ECk (วิถีชีวิตของชาวญัฮกุร)

ภาษาญัฮกุร   ภาษาของชาวญัฮกุรจัดอยู่ในตระกูลภาษาตระกูลมอญ-เขมร   สาขามอญ  เพราะมีความใกล้เคียงกับภาษามอญโบราณ  และภาษามอญปัจจุบันมากกว่าเขมร จากที่เป็นคนภูเขา  ปัจจุบันได้ตั้งถิ่นฐานถาวรร่วมกับคนบนพื้นราบ  คนรุ่นใหม่ของชาวญัฮกุรจะพูดภาษาของคนส่วนใหญ่ตามถิ่นที่อาศัยอยู่  ที่ยังพูดภาษาญัฮกุรได้  มักจะมีวัย  60  ปี ขึ้นไปแล้ว (พ.ศ. 2558) แต่ก็ยังมีเด็กๆ บางคนที่ยังพูดได้บ้าง 

ปัจจุบันก็มีการฟื้นฟูภาษาของชาวญัฮกุร  โดยนักวิชาการจากสถาบันวิจัยภาษาวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท  มหาวิทยาลัยมหิดล   ร่วมมือกับชาวบ้านญัฮกุรห้าหมู่บ้าน  ในอำเภอเทพสถิต  จังหวัดชัยภูมิ   ใช้ตัวอักษรไทยเขียนตามเสียง   สร้างระบบเขียนเป็นภาษาญัฮกุร  ผลักดันให้เป็นหลักสูตรการเรียนของโรงเรียนในท้องถิ่นเช่น  “จุก  คะมัย  กาว  เมาะ เมาะ “จุกเห็นดอกไม้สวย”    https://youtu.be/L1mFRQiNXV4

            4.  สินค้าพื้นเมืองและของที่ระลึก  

            ตำบลบ้านไร่   มีอุทยานแห่งชาติป่าหินงาม  ตั้งอยู่ในพื้นที่บ้านหนองใหญ่  หมู่ที่ 9  ตำบลบ้านไร่  อำเภอ เทพสถิต   จังหวัดชัยภูมิ   โดยมีแหล่งท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียง  เช่น  ทุ่งดอกกระเจียว  ป่าหินงาม  สุดแผ่นดิน  และน้ำตำตามธรรมชาติอีกหลายแห่ง   จึงมีนักท่องเที่ยวมาเที่ยวแต่ละปีจำนวนมาก  โดยเฉพาะในช่วงเทศกาลท่องเที่ยว         ดอกกระเจียวบ้าน  ระหว่างเดือนมิถุนายน – สิงหาคม  ของทุกปี  

            ดังนั้นกลุ่มอาชีพตำบลบ้านไร่   ได้จัดตั้งกลุ่มดอกไม้ประดิษฐ์   ผลิตดอกกระเจียวจากเศษวัสดุหาง่ายตามพื้นบ้าน จำหน่ายเป็นของที่ระลึกให้กับนักท่องเที่ยว  สร้างรายได้ให้กับครอบครัว